آموزشگاه بورسیران

ثروت بدون اضطراب

توسعه سرمایه گذاری از یک سو موجب جذب سرمایه گذاری های غیرکارآ و هدایت آنها به بخشهای مولد اقتصادی شده و از سوی دیگر با توجه به جهتگیری سرمایه گذاران (بر اساس ریسک و بازده)،سرمایه گذاری ها در صنایعی هدایت خواهند شد که از سود بیشتر و ریسک کمتری برخوردارند و این امر موجب تخصیص بهینه در منابع خواهد شد.کشورهای در حال توسعه جهت حل مشکلات اقتصادی خود نیازمند راهکارهای مناسبی جهت استفاده بهتر از امکانات و ثروتهای خود بوده که در این راستا مهمترین ابزار برای تحقق این هدف،بسط و گسترش بازار بورس و پویایی هر چه بیشتر آن است.یکی از راهکارهای بسط و گسترش بازار بورس،تشویق سهامداران خرد به سرمایهگذاری در بورس است که مهمترین عامل بقای این سهامداران در بازار ،کسب بازدهی معقول و مناسب و بالاتر از انواع سرمایه گذاری های بدون ریسک است.از این رو ایجاد اطمینان و ارائه راه کارهای مناسب به سرمایه گذاران خرد و جدیدالورود می تواند کمک شایانی به این موضوع کند.
به طور کلی تنوع سازی عبارت است از سرمایه گذاری در حوزه های مختلف مانند سهام،اوراق قرضه،گواهی سپرده و...به منظور کاهش ریسک،اما در کشور ما تنوع سازی در بازار سرمایه محدود به سهام شرکت ها و صنایع مختلف در آن می شود.تنوع سازی،ساده ترین و موثرترین راه جهت کاهش ریسک در شرایط فعلی بازار بورس کشورمان است.یک سرمایه گذار(اعم از حرفه ای،مبتدی،حقیقی،و یا حقوقی)می تواند با سرمایه گذاری در چند دارایی مالی،به راحتی ریسک پرتفوی خود را کاهش دهد.تنوع سازی کاهش ریسک را به دنبال دارد،اما این امر لزوما به معنای کاهش بازدهی نیست.حتی با توجه به نظر اقتصاددانان لیبرال که ارائه هیچ خدمتی را به طور رایگان نمی پسندند، معتقدند تنها وعده غذای مجانی-(free lunch) در حوزه اقتصاد و مالی از طریق تنوع سازی ایجاد می شود. 
به بیان آماری و علمی،راز تنوع سازی در ضریب همبستگی داراییهای مالی نهفته است.تنها حالتی که تنوع سازی موجب کاهش ریسک نمی شود، هنگامی است که ضریب همبستگی بین دو دارایی 1+ باشد.در سایر حالات همبستگی، می توان بخشی از ریسک غیرسیستماتیک را توسط تنوع سازی حذف کرد. 
مفهوم ریاضی تنوع سازی چنین است که اگر دو دارایی در پرتفوی با ضریب همبستگی کوچکتر از یک وجود داشته باشد، واریانس(ریسک) پرتفوی و در نتیجه میزان نوسان آن کمتر از میانگین موزون واریانس (ریسک) هر یک از دارایی ها خواهد بود.
با توجه به توضیحات بیان شده درباره تنوع سازی و شرایط فعلی بازار، می توان گفت تمام سرمایه گذاران چه حرفه ای و چه مبتدی از این روش جهت کاهش ریسک استفاده می کنند. به این صورت که با تحلیل وضعیت کلان اقتصادی، صنایع مختلف و شرکت های بورسی، دارایی های خود را به سهام متعددی تخصیص می دهند و این را نباید از نظر دور داشت که نگه داری تک سهم دارای توجیه نیست چرا که حتی یک سرمایه گذار حرفه ای نیز هیچگاه نمی تواند به طور قطع سودآورترین سهم بازار را مشخص کند.روشهای مختلفی در انتخاب استراتژی های سرمایه گذاری وجود دارد. برخی از این روش ها که بر افزایش بازدهی از طریق زمانبندی بازار (market timing) و انتخاب سهام (stock picking) تاکید دارند،به عنوان مدیریت کنشگر (active management) شناخته می شوند.در کنار این رویکرد،رویکرد دیگری نیز در انتخاب استراتژی سرمایه گذاری وجود دارد که مبتنی بر تئوری نوین پرتفوی-(Modern Pottfolio Theory) است.هری مارکویتز (Harry Markowitz) که با ارائه این تئوری سال 1952 جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد، بیان کرد:«می توان پرتفوی سرمایه گذاری ها را از طریق تنوع سازی بهینه کرد تا در نتیجه شاهد افزایش بازدهی و کاهش ریسک باشیم.»
هر کدام از این رویکرد ها ویزگی مخصوص خود را دارند که یک سرمایه گذار می تواند با توجه به شرایط موجود از آنها استفاده کند.همان طور که بیان شد،توصیه تنوع سازی به سهامداران به این دلیل است که تنوع سازی ساده ترین و موثرترین استراتژی سرمایه گذاران در بازار سرمایه کشورمان است.در کنار این گزینه، انتخاب تعداد محدودی از سهام و سرمایه گذاری در آن نیز یک روش ورود به بازار است و استفاده از این روش دلیل بر رانت اطلاعاتی افرادی که از این روش استفاده می کنند نیست، بلکه آنان به خاطر احتمال کسب بازدهی بالا ریسک بیشتری را پذیرفته اند.اما بسیاری از سرمایه گذاران حرفه ای ترجیح می دهند با استفاده از تنوع سازی منطقی داراییها، پرتفوی خود را از حرکت نامطلوب بازار مصون سازند.چرا که به طور کلی سرمایه گذاران، ریسک گزیر (risk averse) هستند و از وقوع حوادث ناگوار و تغییرات کاهنده ارزش داراییهای خود همیشه گریزان هستند.
در رابطه با تعداد سهام مورد نیاز برای تنوع سازی دارایی ها در پرتفوی، مطالعات مختلفی انجام شده است. دیدگاه رایج که بر مبنای تحقیقات دانشگاه هاروارد ارائه شده،چنین بیان می کند که اگر یک پرتفوی به صورت مطلوب و مناسب (نه عالی) به 20 سهم اختصاص یابد، ریسک آن به حداقل خواهد رسید.در برخی از مطالعات، تعداد سهام مناسب جهت کاهش ریسک پرتفوی، متفاوت ذکر شده است به گونه ای که هر چه تعداد سهام بیشتر شود، ریسک هم به تبع آن کاهش میابد.التون و گروبر (Elton and Gruber) بیان کردند که یک پرتفوی 15 سهمی، 32 درصد، و یک پرتفوی 60 سهمی، 20 درصد ریسک بیشتری نسبت به یک پرتفوی 100 سهمی دارد.تحقیقات لاتن و راسین ( loutin and Racine) نشان داد که سرمایه گذاران باید بیش از 60 نوع سهم در پرتفوی خود داشته باشند تا خود را از تغییرات نامطلوب مصون کرده باشند.نتایج مطالعات  ایوانس و آرشر (Ivans and Acher) بیانگر این بود که ریسک پرتفوی متشکل از 10 سهم تقریبا برابر با ریسک پرتفوی بازار است.همچنین جیم ویدن و لانس آلستون (Jim Whiddon and Lance Alston) با استفاده از تحقیقات بنیادی فرنچ و فاما (French and Fama) مفهوم super-diversification  را مطرح کردند. در این حالت که بالاترین درجه تنوع سازی تلقی می شود،پرتفوی سرمایه گذاری نهاد ها مالی بزرگ با تخصیص در 10 تا 13 هزار از سهام مختلف ایجاد می شود.این مفهوم که به ثروت بدون اضطراب (Wealth Without Worry) معروف شد، بیانگر کسب بازدهی و حفظ ثروت سهامداران بدون هیچ اضطراب و نگرانی است.
اما به نظر میرسد در شرایط کنونی بازار سرمایه ما، سهامداران حقیقی با تحلیل صنایع و شرکت ها و سرمایه گذاری در هفت تا 10 سهم و همچنین سرمایه گذای در اوراق مشارکت می توانند پرتفوی تنوع سازی شده مناسبی را داشته باشند.
در پایان باید گفت نکته بسیار مهم در تنوع سازی تعیین وزن هر دارایی در پرتفوی است. با توجه به این که بازده پرتفوی برابر میانگین موزون بازده هر یک از دارایی های موجود در پرتفوی است، به طور منطقی باید تاثیر سهمی که بالاترین بازده را دارد در مجموع بازده پرتفوی بیشتر باشد یعنی وزن بیشتری به آن اختصاص یابد، بنابراین لازم است در ابتدا سرمایه گذاران با توجه به نتایج بررسی های خود، وزن مربوط به هر دارایی را مشخص کرده و آنگاه اقدام به تشکیل پرتفوی کنند.

منبع:اقتصادگر